Digiscoping

Digitale fotografie door het oculair van een spotting scope biedt u een brandpuntbereik dat zelfs de duurste telelenzen niet kunnen bieden. Dit is hoe het werkt.

Digiscoping is het maken van een foto door het oculair van een spotting scope. Het spannende hieraan is dat u hiermee in een brandpuntbereik komt dat zelfs de duurste telelenzen met de duurste spiegelreflexmodellen u niet kunnen bieden.

Waar moet ik op letten bij een telescoop?

In het algemeen geldt dat hoe groter de opening en hoe kleiner de vergroting van het oculair, hoe groter de uittredepupil (opening: vergroting), met andere woorden de afbeeldingsdiameter die kan worden afgebeeld. Dit is belangrijk om zo weinig mogelijk vignettering (lichtafval aan de randen) op het beeldresultaat te krijgen. Als dit niet volledig kan worden vermeden, hebben de meeste camera's tegenwoordig voldoende resolutie om een beeld nog zonder zorgen te kunnen bijsnijden. Wij bevelen een lensopening aan van ten minste 70 mm en een zoombereik aan het oculair van ongeveer 20-50x.

Hoe beter de kwaliteit van de gebruikte objectieftypes (APO, Field Flattener lenzen) en de glassoorten (FL, HD, ED enz.), hoe minder storende beeldfouten zoals randonscherpte of kleurzomen zullen optreden.

Welk type camera kan ik gebruiken?

Het eerste waar u aan moet denken is welk type camera u wilt gebruiken voor digiscoping. Beschik ik over een spiegelreflex-, systeem- of compactcamera of ben ik van plan een nieuwe te kopen. Afhankelijk van het type camera, moet ik ervoor zorgen dat er een geschikte adapter is voor de spotting scope waarin ik geïnteresseerd ben.

Bijna alle bekende fabrikanten bieden hiervoor geschikte adapters aan, weliswaar niet voor elk model een adapter die het beeld van het oculair weergeeft. In plaats van het oculair wordt dan vaak een fotoadapter gebruikt. Deze biedt dan slechts een vaste vergroting, meestal rond 800-1000 mm brandpuntsafstand (bijvoorbeeld Meopta, Optolyth).

Nikon biedt een adapter met zoomfunctie voor zijn EDG-spotting scope serie (400-1400 mm komt overeen met kleinbeeld voor EDG 65 en 500-1750 mm komt overeen met kleinbeeld voor EDG 85 modellen). Deze is uitsluitend geschikt voor Nikon-camera's, maar kan ook worden gecombineerd met camera's van andere fabrikanten met behulp van adapters, zoals bijvoorbeeld van Novoflex. Kowa heeft ook een zoomadapter, maar die is alleen geschikt voor camera's in APS-C formaat of met een kleinere sensor.

Intussen neigt de trend naar adapters die over het oculair worden geschoven. Het grote voordeel van deze adapters is dat de variabiliteit van het zoomoculair niet verloren gaat en dat u snel kunt overschakelen van waarnemen naar fotograferen. Het risico op vignettering neemt echter toe naarmate de vergrotingsinstelling van het oculair toeneemt.

Deze zijn verkrijgbaar bij Leica, Swarovski, en Kowa, zowel voor de 660/600/SV-82 als voor de 880/770 serie, en bij Omegon en Nikon (vooral voor de 1-camera modellen). Het Leica model is momenteel het enige met dioptrie instelling. Deze kan tot +/- 4 dioptrieën corrigeren. Swarovski biedt modellen van hun adapter aan die speciaal zijn ontwikkeld voor MFT-camera's en voor camera's met full-frame sensoren.

Voor alle adapters (behalve bovengenoemd model voor Nikon) is nog een zogenaamde T2-ring nodig om ze aan de bajonet van de camera te bevestigen.

Voor stabilisatie bevelen wij de QPL-scope stabilisatiesystemen van Novoflex aan. Deze zijn verkrijgbaar voor spotting scopes met schuine of rechte inkijk.

Voor de camera gelden ook een aantal aandachtspunten

De camera zou nog altijd bruikbare resultaten moeten leveren bij ISO-waarden tussen 800-1600. Deze hoge ISO-waarden zijn nodig om de belichtingstijden zo kort mogelijk te houden, zodat het gefotografeerde object niet onscherp wordt.

De camera moet op afstand kunnen worden bediend, bij voorkeur met een elektronische draadontspanner, een RF afstandsbediening of via Near Field Communication met behulp van een smartphone of tablet. Eventueel kunt u ook een infrarood ontspanknop gebruiken, maar deze moet altijd in de richting van de ontvanger op de camera worden gehouden, en zonlicht kan het uitgestraalde infrarood licht overstralen. Met de zelfontspanner, die eigenlijk op elke camera beschikbaar is, bestaat altijd het gevaar dat het onderwerp beweegt of wegloopt en dat er een trilling overblijft als gevolg van het indrukken van de ontspanknop.

Systeemcamera's die de mogelijkheid bieden om alleen een elektronische sluiter te gebruiken, zijn het meest geschikt. Bij deze modellen wordt er geen trilling veroorzaakt door het slaan van de spiegel of het naar beneden vallen van het sluitergordijn. De camera moet absoluut LiveView met zoomfunctie bieden, aangezien het beeld handmatig wordt scherpgesteld en de scherpte dus beter kan worden gecontroleerd.

Het moet mogelijk zijn de camera handmatig te belichten zonder lens. Helaas werkt de automatische belichtingsmeting van moderne camera's meestal niet via de telescoop, en moet deze dus handmatig worden ingesteld. Niet elke camera biedt de mogelijkheid om de belichting te meten zonder een lens die met de camera communiceert.

De Nikon modellen van de series 3000 en 5000 bijvoorbeeld (zijn dus ongeschikt.)
Bij adapters die over het oculair worden geschoven, neemt met de grootte van de sensor ook het risico op vignettering toe. Maak de opnamen zo mogelijk in RAW-formaat, zodat fouten in de witbalans of onderbelichte opnamen zo veel mogelijk zonder verlies kunnen worden gecorrigeerd.

Wat de spotting scope betreft, gelden op zich dezelfde regels als bij het gebruik van spiegelreflex- of systeemcamera's. De keuze aan adapters voor de cameramontage wordt echter steeds groter. De modellen van de fabrikant zelf zijn meestal erg handig in het gebruik, omdat de camera, als hij eenmaal goed is afgesteld, opzij kan worden gedraaid (bv. ZEISS, Kowa, Optolyth, Nikon) om te observeren en snel weer terug kan worden gedraaid om een foto te maken. Sommige fabrikanten bieden ook adapters aan die over het oculair worden geschoven. Deze zijn meestal gemakkelijker in het gebruik, maar zijn doorgaans alleen geschikt voor speciale cameramodellen (b.v. Leica voor de huidige APO Televid-modellen en de in-house X1/X2/X-E of de nieuwe X (Type 113)).

Sommige andere fabrikanten bieden ook adapters aan die op verschillende oculairen kunnen worden geklemd. Deze moeten echter meestal uit het oculair worden verwijderd om de zoominstelling aan te kunnen passen. En u moet ervoor zorgen dat de klem ook over het oculair van de spotting scope past.
Sommige van deze adapters bieden een aansluiting voor een klassieke draadontspanner, maar we raden af deze te gebruiken, omdat deze ook de camera doet trillen.

Ook bij de keuze van een compactcamera moet u met een aantal zaken rekening houden

De beste beeldresultaten bij hoge ISO-waarden (beeldruis).
Het zoombereik van de lens moet tussen 3-4x liggen, omdat anders het gevaar bestaat dat de lens tegen het oculair stoot (dit kan meestal niet worden vermeden door minder zoom te gebruiken, omdat de lensbuis bij het aanzetten van de camera zich eerst in de breedte uitstrekt). De lensdiameter mag niet te groot zijn, anders treedt opnieuw vignettering op.
Het beste is als de camera een aansluiting heeft voor een draadontspanner (helaas tegenwoordig slechts bij weinig cameramodellen nog mogelijk). Steeds meer camera's bieden echter de mogelijkheid om de camera met een smartphone of tablet te bedienen via Near Field Communication (NFC). In geval van nood kunt u ook de zelfontspanner gebruiken. Deze moet echter een instelling van 2 seconden hebben, omdat de gebruikelijke 10 seconden meestal te lang zijn. Ook hier bestaat echter het risico op camerabewegingen als gevolg van de trillingen wanneer de sluiter wordt ontspannen.
Het is het beste om de scherpstelling van de camera handmatig te kunnen aanpassen. Het maakt niet uit welke instelling wordt gebruikt, omdat de focus op de spotting scope wordt ingesteld. Maak de opnamen zoveel mogelijk in RAW-formaat, zodat fouten in de witbalans of onderbelichte opnamen voor zover mogelijk zonder verlies kunnen worden gecorrigeerd.

Sommige fabrikanten bieden nu ook adapters aan om smartphones met het oculair te verbinden. Voornamelijk voor modellen van de Apple iPhone 4/4s-serie (bijv. Kowa, Meopta) of Apple iPhone 5/5s (Kowa, Meopta, Swarovski). Voor gebruikers van de iPhone 6 of iPhone 6s bestaan de op maat gemaakte adapters van Swarovski of Kowa. Sinds kort zijn er ook adapters voor de Samsung Galaxy S4 (Kowa en Meopta zijn hier de pioniers). Ook ZEISS biedt nu adapters aan voor de Apple iPhone 6/6s of Samsung Galaxy S6/S6 edge in samenwerking met het bedrijf ExoLens. Bij veel van deze precies passende adapters hebt u nog steeds de bijpassende adapterring voor uw oculair of verrekijker nodig!
De firma's Lens2scope, Focus of Carson bieden adapters aan voor talrijke oculairen. U kunt alle smartphonehouders hier vinden.
De beeldkwaliteit komt evenwel niet in de buurt van die van moderne compactcamera's, spiegelreflexcamera's of systeemcamera's. Maar normaal hebt u altijd uw gsm bij u. Dus beter een slechte foto dan helemaal geen foto!

In principe werkt dit op precies dezelfde manier als bij de spotting scope, maar tot nu toe zijn er slechts enkele adaptiemogelijkheden. Swarovski biedt een adapter voor de Apple iPhone 5/5s, iPhone 6 en iPhone 6s. Deze kunnen met behulp van diverse adapters op vrijwel alle Swarovski verrekijkers en telescopen worden aangesloten. Meopta biedt een adapter voor de Apple iPhone 4/4s, Apple iPhone 5/5s en sinds kort ook voor de Samsung Galaxy S4. Kowa heeft smartphone-adapters voor de Apple iPhone 4/4s, Apple iPhone 5/5s, iPhone 6 en de Samsung Galaxy S4 met verwisselbare adapters voor diverse oculairen en verrekijkers uit hun assortiment.
In het algemeen wordt aanbevolen de verrekijker op een statief te monteren. En door het kleine diafragma moeten de lichtomstandigheden al heel goed zijn. De brandpuntsafstand is niet vergelijkbaar met die van een spotting scope. Als uw verrekijker geen statiefaansluiting heeft, bevelen wij de verrekijkersteun van Berlebach aan.

De volgende stap is aandacht te besteden aan het statief, waarbij u niet alleen moet kijken naar het laadvermogen en het totaal opgetelde gewicht. We hebben het over brandpuntsafstanden van 500 mm tot enkele meters (overeenkomend met kleinbeeldformaat). Daarom hebben stabiliteit en trillingsdempende eigenschappen de hoogste prioriteit. Wij bevelen het gebruik aan van statieven vervaardigd uit hout of uit carbon (voor diegenen die hout te zwaar vinden). Aluminium statieven hebben de neiging lang te blijven trillen, dus als u de voorkeur geeft aan een aluminium statief, zorg er dan altijd voor dat het een zo hoog mogelijk draagvermogen heeft.
Als statiefkop bevelen wij zogenaamde 2-weg koppen (videokoppen) aan. Deze bieden meestal de mogelijkheid om het gewicht van de telescoop in evenwicht te brengen door de wisselplaat te verzetten. Sommige fabrikanten van spotting scopes of statieven bieden ook schuifmogelijkheden of bevestigingen aan die achteraf kunnen worden bijgeplaatst indien de gekozen statiefkop dit niet kan of de schuifbeweging niet voldoende is., bijvoorbeeld Swarovski, Kowa of Manfrotto. Vaak hebben deze 2-weg of videokoppen ook een veervoorspanning en een frictie-instelling, wat het instellen en hanteren nog gemakkelijker maakt.
3-weg koppen zijn slechts in beperkte mate geschikt, omdat zij deze verschuivingsmogelijkheid en de andere instelhulpmiddelen niet bieden. Kogelkoppen zijn absoluut af te raden, omdat het risico te groot is dat de spotting scope bij het openen van het kogelgewricht opzij kantelt en de spotting scope of de camera-apparatuur beschadigt.

U ziet dus dat voor optimale beeldresultaten een aantal zaken in aanmerking moet worden genomen. Wij adviseren u graag bij de keuze van een geschikte spotting scope, oculair en fotoadapter. Aangezien de cameramodellen voortdurend veranderen, raden wij u aan de bovenstaande criteria in aanmerking te nemen bij de keuze van het juiste model. U kunt dit het beste meenemen naar uw vertrouwde vakhandelaar en verschillende cameramodellen uitproberen met uw spotting scope-combinatie.
Ik hoop dat we dit onderwerp interessant voor u hebben kunnen maken en dat we uw belangstelling hebben gewekt om uw waarnemingen te bewaren of met uw vrienden en familie te delen!
Tussen haakjes: voor wie de reuzentelelens al heeft, zijn er ook verlengstukken om deze als spotting scope te gebruiken.